Η στεφανιαία νόσος είναι μια κοινή καρδιαγγειακή πάθηση που προκαλείται από τη στένωση ή την απόφραξη των στεφανιαίων αρτηριών, οι οποίες τροφοδοτούν με αίμα τον καρδιακό μυ. Η κύρια αιτία αυτής της νόσου είναι η αθηροσκλήρωση, μια διαδικασία κατά την οποία σχηματίζονται πλάκες (από λίπος, χοληστερόλη, ασβέστιο και άλλα στοιχεία) στα τοιχώματα των αρτηριών, μειώνοντας τη ροή του αίματος προς την καρδιά.

Παράγοντες Κινδύνου

Οι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη στεφανιαίας νόσου περιλαμβάνουν την υψηλή αρτηριακή πίεση, την υπερλιπιδαιμία (υψηλή χοληστερόλη), τον διαβήτη, το κάπνισμα, την παχυσαρκία, την καθιστική ζωή, και το άγχος. Η γενετική προδιάθεση παίζει επίσης σημαντικό ρόλο.

Συμπτώματα

Το τυπικότερο σύμπτωμα της στεφανιαίας νόσου είναι ο πόνος στο στήθος (στηθάγχη), ο οποίος μπορεί να εκδηλώνεται ως αίσθηση πίεσης, καψίματος ή σφιξίματος, και συχνά επιδεινώνεται με τη σωματική δραστηριότητα ή το άγχος. Ο πόνος αυτός μπορεί να επεκτείνεται στο λαιμό, στην κάτω γνάθο, στα χέρια, στη ράχη, ή στο στομάχι. Άλλα συχνά συμπτώματα είναι η δύσπνοια, η έντονη κόπωση και το αίσθημα παλμών, ενώ παρατηρούνται και λιγότερο τυπικά συμπτώματα όπως η ζάλη και η λιποθυμία, η δυσπεψία, ο κρύος ιδρώτας, η ναυτία και ο έμετος. Σε ορισμένους ασθενείς, η νόσος μπορεί να είναι ασυμπτωματική για μεγάλο χρονικό διάστημα. 

Επιπλοκές

Η πιο επικίνδυνη επιπλοκή της στεφανιαίας νόσου είναι το έμφραγμα του μυοκαρδίου. Σε αυτό, η απότομη ρήξη μίας αθηρωματικής πλάκας προκαλεί οξεία, πλήρη απόφραξη μίας εκ των στεφανιαίων αρτηριών, με αποτέλεσμα να εμποδίζεται η ροή του αίματος προς τον καρδιακό μυ που αρδεύεται από τη συγκεκριμένη αρτηρία. Έτσι, το τμήμα αυτό του μυοκαρδίου νεκρώνεται.  Η αδιάγνωστη στεφανιαία νόσος μπορεί επίσης, λόγω των  στενώσεων στις αρτηρίες της καρδιάς που παρεμποδίζουν την ομαλή ροή αίματος και την άρδευση του μυοκαρδίου, να οδηγήσει μακροπρόθεσμα σε ισχαιμική μυοκαρδιοπάθεια και σε καρδιακή ανεπάρκεια, δηλαδή σε αδυναμία της καρδιάς να αντλήσει αρκετό αίμα για να καλύψει τις ανάγκες του σώματος.

Διαγνωστικές Μέθοδοι

Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί αρκετές μη επεμβατικές μέθοδοι που μας βοηθούν να διαγνώσουμε τη στεφανιαία νόσο και να εκτιμήσουμε τη βαρύτητά της με μεγαλύτερη ακρίβεια απ’ ό,τι στο παρελθόν, χωρίς να χρειαστεί η διενέργεια επεμβατικής στεφανιογραφίας.  Έτσι,  δίπλα στη λήψη του ιατρικού ιστορικού, στην κλινική εξέταση και στις βασικές εξετάσεις, όπως το ηλεκτροκαρδιογράφημα,  το υπερηχογράφημα καρδιάς (ηχωκαρδιογραφία) και η δοκιμασία κοπώσεως, έχουν πλέον προστεθεί η αξονική στεφανιογραφία, η οποία μας επιτρέπει να απεικονίσουμε τα στεφανιαία αγγεία και να διαπιστώσουμε αν υπάρχουν σημαντικές στενώσεις σε αυτά, καθώς και ειδικές λειτουργικές δοκιμασίες, όπως η δυναμική ηχωκαρδιογραφία (Stress-ECHO) και το σπινθηρογράφημα αιμάτωσης του μυοκαρδίου. Οι τελευταίες μας επιτρέπουν να εκτιμήσουμε τη λειτουργία του μυοκαρδίου σε συνθήκες κόπωσης και αυξημένης αιμάτωσης.

Θεραπεία

Η θεραπεία της νόσου μπορεί να περιλαμβάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής, φαρμακευτική αγωγή και επεμβατικές διαδικασίες, ανάλογα με τη βαρύτητα της νόσου. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η υγιεινή διατροφή, η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας και η διακοπή του καπνίσματος, είναι θεμελιώδεις. Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να περιλαμβάνει φάρμακα για τον έλεγχο της αυξημένης χοληστερίνης στο αίμα (στατίνες), για τον έλεγχο της αυξημένης αρτηριακής πίεσης και για τον έλεγχο του σακχαρώδη διαβήτη, αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα, καθώς και αντιστηθαγχικά φάρμακα, στις περιπτώσεις που υπάρχουν συμπτώματα, όπως η στηθάγχη. 

Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, μπορεί να χρειαστεί στεφανιαία αγγειοπλαστική [διάνοιξη της στένωσης της στεφανιαίας αρτηρίας και τοποθέτηση ενδοστεφανιαίας πρόθεσης (στεντ)], ώστε να αποκατασταθεί η ροή του αίματος και να αιματωθεί το μυοκάρδιο. Η αγγειοπλαστική διενεργείται από επεμβατικούς καρδιολόγους διακαθετηριακά, μέσω δηλαδή ενός καθετήρα που προωθείται στην καρδιά – συνήθως - από τον καρπό του ασθενούς. 

Τέλος, σε περιπτώσεις πολύ σοβαρής στεφανιαίας νόσου όπου υπάρχουν πολλαπλές, σημαντικές στενώσεις σε περισσότερα του ενός στεφανιαία αγγεία  ή όταν η διακαθετηριακή αντιμετώπιση είναι τεχνικά δύσκολη, προκρίνεται η χειρουργική αντιμετώπιση, η οποία διενεργείται από καρδιοχειρουργούς. Σε αυτήν,  τα σημεία των στεφανιαίων αρτηριών όπου υπάρχουν σημαντικές στενώσεις – ή πλήρεις αποφράξεις – παρακάμπτονται με την τοποθέτηση μοσχευμάτων (bypass).